Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu ý kiến tại Phiên họp lần thứ 4 Ban Chỉ đạo Quốc gia triển khai thực hiện cam kết của Việt Nam tại COP26. (Ảnh: Thanh Giang)

Cùng dự có Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà.

Phát biểu ý kiến khai mạc phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, chống biến đổi khí hậu, phát triển xanh là đòi hỏi cấp bách của sự phát triển chung của cả thế giới, đặc biệt đối Việt Nam là một trong 5 nước chịu tác động lớn của biến đổi khí hậu.

Đây là nhiệm vụ nặng nề đối với Việt Nam - một nước đang phát triển, có nền kinh tế đang chuyển đổi. Tuy nhiên, trên thế giới, gần đây, các nước châu Âu, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc đều đưa ra chương trình phát triển xanh, khung pháp lý để nhập khẩu hàng hóa của các nước phải bảo đảm sản xuất xanh. Đây vừa là yêu cầu đòi hỏi cấp bách của nền kinh tế, vừa là đòi hỏi nội tại của đất nước chúng ta ở một vị trí nền kinh tế chịu ảnh hưởng chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu ý kiến tại Phiên họp.

Thủ tướng nêu rõ, chúng ta cũng tham gia hội nhập quốc tế, ký nhiều các Hiệp định FTA, một trong những động lực tăng trưởng của Việt Nam là xuất khẩu, nhưng xuất khẩu phải bảo đảm xanh. Đây là yêu cầu khắt khe của thế giới. Các nước đều bàn đến tăng trưởng xanh, do đó Việt Nam không có tăng trưởng xanh, chuyển đổi số, bảo đảm đời sống nhân dân thì rất khó hội nhập. Do đó, chúng ta phải có hành động đi cùng xu thế của thế giới, không thể phát triển mà không tranh thủ xu thế.

Chúng ta cũng tham gia hội nhập quốc tế, ký nhiều các Hiệp định FTA, một trong những động lực tăng trưởng của Việt Nam là xuất khẩu, nhưng xuất khẩu phải bảo đảm xanh. Đây là yêu cầu khắt khe của thế giới. Các nước đều bàn đến tăng trưởng xanh, do đó Việt Nam không có tăng trưởng xanh, chuyển đổi số, bảo đảm đời sống nhân dân thì rất khó hội nhập.

Thủ tướng Phạm Minh Chính

Một trong những bài học trong phát triển là chúng ta phải kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, kết hợp truyền thống với hiện đại, tranh thủ hợp tác với các nước lớn, phải tập trung phát triển xanh, chống biến đổi khí hậu. Ngay sau sau Hội nghị COP26, COP27, chúng ta đã triển khai các công việc liên quan để triển khai các cam kết nhưng do hơn 2 năm bận chống dịch, việc này chưa được làm quyết liệt, chưa thật sự mạnh mẽ. Do đó phải nhìn lại, đánh giá lại, những gì làm được, chưa làm được, công việc để rút kinh nghiệm.

Chúng ta đã được thế giới ủng hộ, đặc biệt là chúng ta đã đấu tranh chuyển đổi năng lượng công bằng, công lý, thông qua thỏa thuận Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP), các nước đã cam kết ủng hộ Việt Nam - một trong 3 nước được ủng hộ, do đó chúng ta phải tranh thủ khai thác việc này, đặc biệt là nguồn lực.

Quốc tế có các cơ chế ưu đãi mà không tranh thủ được thì là bỏ lỡ sự phát triển. Chúng ta phát triển năng lượng sạch dựa vào nguồn năng lượng gió, nắng - là điều kiện thuận lợi sẵn có, nếu phát triển được thì mình sẽ chiếm lợi thế, thí dụ như Singapore mong muốn nhập khẩu năng lượng sạch của Việt Nam... Đây cũng là một lợi thế của Việt Nam.

Chúng ta phải phát huy tinh thần trách nhiệm thật sự vì nước, vì dân. Do đó, Thủ tướng đề nghị các thành viên Ban Chỉ đạo cần suy nghĩ vì mọi nguồn nhiên liệu hóa thạch của nước ta rồi sẽ cạn kiệt, nhưng nguồn năng lượng mặt trời và gió thì không bao giờ cạn kiệt; nỗ lực thực hiện Quy hoạch điện VIII. Vừa qua, tổng công suất nguồn điện của chúng ta không thiếu, nhưng việc điều hành không tốt nên dẫn đến thiếu điện cục bộ; phải rút kinh nghiệm chỗ này. Tình hình thay đổi thì tư duy phải thay đổi, phải quyết tâm làm.

Phiên họp này, chúng ta sẽ cho ý kiến về Đề án triển khai JETP; nghe báo cáo tiến độ và cho ý kiến về một số đề án quan trọng; cho ý kiến về những nhiệm vụ trọng tâm của Ban chỉ đạo trong 6 tháng cuối năm 2023 và định hướng nhiệm vụ cho năm 2024; thảo luận các vấn đề liên quan khác theo chức năng, nhiệm vụ được phân công cho các bộ, ngành, cơ quan, các thành viên Ban Chỉ đạo.

Toàn cảnh phiên họp.

Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, trong năm 2022, dưới sự chỉ đạo Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo quốc gia đã họp chính thức 3 phiên và một số cuộc họp đột xuất khác để thảo luận, thống nhất và cho ý kiến về những vấn đề lớn như: xây dựng, ban hành Đề án, Chiến lược, Kế hoạch hành động triển khai kết quả Hội nghị COP26; rà soát, cập nhật Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) gửi Ban thư ký Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu; rà soát, sửa đổi cơ chế, chính sách, pháp luật ứng phó với biến đổi khí hậu và chuyển đổi năng lượng; đàm phán và thông qua Tuyên bố chính trị thiết lập quan hệ Đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP); giảm phát thải khí nhà kính, khí mê-tan trong các ngành, lĩnh vực; hoàn thiện Quy hoạch điện VIII và Quy hoạch tổng thể phát triển năng lượng quốc gia; đẩy mạnh, đổi mới công tác truyền thông để toàn dân và cộng đồng doanh nghiệp thống nhất nhận thức và đồng hành cùng Chính phủ trong thực hiện cam kết tại COP26; tiếp tục tham gia và thực hiện các sáng kiến, thỏa thuận quốc tế; đẩy mạnh chuyển đổi số, chuyển đổi xanh phục vụ ứng phó với biến đổi khí hậu và phát triển kinh tế các-bon thấp.

Đến nay, các bộ, ngành đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành nhiều đề án, chiến lược, kế hoạch hành động, như: Đề án về những nhiệm vụ, giải pháp triển khai kết quả Hội nghị COP26; Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2050; Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030; Kế hoạch hành động giảm phát thải khí mê-tan đến năm 2030; Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí các-bon và khí mê-tan ngành giao thông vận tải; Chương trình phát triển lâm nghiệp bền vững giai đoạn 2021-2030; thông qua Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) cập nhật năm 2022 phù hợp với các cam kết của Việt Nam tại COP26 để gửi Ban Thư ký Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu...

Bộ trưởng các bộ liên quan đã chỉ đạo xây dựng Kế hoạch hành động của ngành với những chỉ tiêu cụ thể triển khai cam kết tại COP26 (Bộ Công thương, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Xây dựng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an).

Lãnh đạo Chính phủ và lãnh đạo các bộ, ngành đã làm việc với lãnh đạo của các tổ chức quốc tế, các quốc gia và các định chế tài chính quốc tế nhằm thúc đẩy tiếp cận các nguồn lực tài chính, công nghệ, mở nhiều cơ hội hợp tác phát triển, hướng tới tăng trưởng phát thải các-bon thấp.

Bộ Tài nguyên và Môi trường và một số bộ, ngành đã ký kết thỏa thuận hợp tác thực hiện cam kết COP26 với Cơ quan Hợp tác quốc tế Hàn Quốc (KOICA), Bộ Môi trường Hàn Quốc, Bộ Môi trường Nhật Bản, Bộ Khoa học Trái đất Ấn Độ, Tổ chức Tài chính quốc tế (IFC), Liên minh Năng lượng vì hành tinh và con người (GEAPP); Cơ quan dịch vụ dự án Liên hợp quốc (UNOPS) cùng Quỹ Đối tác chuyển đổi năng lượng Đông Nam Á (ETP); các ngân hàng: Citi Bank, HSBC, Standard Chartered, BIDV, Ngân hàng Hàng hải Việt Nam để triển khai các cam kết tại COP26. Làm việc với Liên minh Tài chính Glasgow (GFANZ) và các định chế tài chính trong và ngoài nước về đánh giá các giải pháp nhằm huy động tài chính, nguồn lực của khối tư nhân tham gia triển khai cam kết tại COP26.

Việt Nam đã tham gia Sáng kiến Cộng đồng châu Á phát thải ròng bằng “0” do Nhật Bản khởi xướng nhằm thúc đẩy giảm phát thải các-bon và hợp tác chuyển dịch năng lượng, trong đó việc loại bỏ năng lượng hóa thạch, bổ sung năng lượng tái tạo được thực hiện một cách hợp lý với ưu tiên cao.

Các địa phương đã tổ chức triển khai, quán triệt về các cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26, mục tiêu giảm phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 thông qua thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu; tuyên truyền các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân sử dụng các nguồn năng lượng xanh; đôn đốc, hướng dẫn các cơ sở trên địa bàn thuộc đối tượng phải kiểm kê khí nhà kính; giao khu vực biển để phát triển các dự án điện gió.

Nhiều tập đoàn, tổng công ty nhà nước bước đầu đã nghiên cứu và giảm dần các nguồn năng lượng hóa thạch, xây dựng kế hoạch giảm phát thải khí nhà kính. Các tập đoàn viễn thông như VNPT, MobiFone đã đồng hành cùng các bộ, ngành, các doanh nghiệp chuyển đổi số tạo đòn bẩy cho phát triển kinh tế. Một số tập đoàn đa quốc gia sẵn sàng hợp tác với các cơ quan thuộc Chính phủ để thực hiện mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0”.

Thúc đẩy chuyển đổi số, tăng cường ứng dụng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo để trở thành động lực dẫn dắt, tạo tác động lan tỏa trong những ngành, lĩnh vực then chốt, nhất là trong phát triển kinh tế tuần hoàn, phát triển xanh, chuyển đổi số, đầu tư chip bán dẫn, hydrogen…

Nghị định 06/2022/NĐ-CP và Nghị định 08/2022/NĐ-CP của Chính phủ đã quy định chi tiết về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, bảo vệ tầng ozone và bảo vệ môi trường là cơ sở pháp lý quan trọng cho việc thực hiện các hoạt động giảm phát thải, thúc đẩy phân loại xanh trên phạm vi cả nước thực hiện cam kết tại COP26.

Quyết định số 01/2022/QĐ-TTg ngày 18/1/2022 của Thủ tướng Chính phủ đã quy định trách nhiệm phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính đối với 1.912 cơ sở có mức phát thải khí nhà kính hằng năm từ 3.000 tấn CO2 trở lên nhằm góp phần thực hiện mục tiêu quốc gia về giảm phát thải khí nhà kính.

THANH GIANG