Diễn đàn Cấp cao về quản lý biến đổi xã hội ở các nước ASEAN mới đây đã tạo một không gian cho việc đối thoại, nhằm xây dựng chính sách, đối phó với những biến động xã hội do những thách thức về môi trường gây ra.

Với chủ đề “Tính dễ tổn thương xã hội: Các thách thức hòa nhập xã hội trong bối cảnh biến đổi môi trường”, diễn đàn tập trung vào các vấn đề có thể giúp giải quyết hai ưu tiên của Chương trình Quản lý biến đổi xã hội UNESCO gồm các biến đổi xã hội nổi lên từ sự biến đổi môi trường toàn cầu và hòa nhập xã hội. 

Cơn bão kinh hoàng Haiyan ở Philippines, hạn hán, cháy rừng ở Indonesia, lụt lội ở Việt Nam… cho thấy, các nước ASEAN đang đối mặt với những thách thức về biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, mà nếu không được giải quyết tốt, sẽ tạo ra những tổn thương về mặt xã hội, làm gia tăng tình trạng nghèo đói, thất nghiệp, khiến một bộ phận lớn lao động nông nghiệp phải chuyển đổi việc làm.

Các đại biểu kêu gọi tăng cường vai trò của khoa học xã hội trong việc giải quyết các thách thức hòa nhập xã hội trong bối cảnh biến đổi môi trường. Các đại biểu cũng nhấn mạnh cần thành lập một môi trường thể chế trao quyền, cho phép con người, bao gồm các thanh niên trẻ tuổi, có cơ hội tiếp cận với các nguồn lực cần thiết cho hạnh phúc, sự bền vững của các nguồn sinh kế.

Theo bà Angela Melo, Thư ký điều hành Chương trình Quản lý biến đổi xã hội UNESCO, các thách thức về phát triển bền vững mà thế giới đang phải đối mặt hiện nay đòi hỏi khả năng cao trong các lĩnh vực khoa học xã hội. Khi thông tin về hậu quả của các vấn đề như ô nhiễm, biến đổi khí hậu, các rủi ro thiên tai hay thoái hóa đất đai đối với xã hội không được cung cấp đầy đủ, các vấn đề này sẽ không thể được giải quyết một cách thấu đáo. 

Các đại biểu khuyến nghị rằng, hướng tới giải quyết tác động của biến đổi môi trường với sự hòa nhập xã hội của các cộng đồng, cần kịp thời đưa ra các chính sách và hành động, tiến hành các hoạt động nghiên cứu trong tiểu khu vực, nhằm xây dựng một khung chính sách xã hội nhất quán và có sự phối hợp chặt chẽ cho khu vực này. Chính phủ các nước ASEAN tăng cường chú ý và làm tốt hơn nữa việc tích hợp khía cạnh xã hội và đạo đức vào các chính sách môi trường cũng như các quy trình hoạch định chính sách và lập kế hoạch có liên quan. Một khuyến nghị nữa là việc bổ nhiệm hoặc chỉ định các nhà khoa học xã hội từ mọi phân ngành, nhằm thiết lập các ban cố vấn khoa học, hội đồng chuyên gia, các nhóm hoạt động với mục đích tham gia ý kiến và tư vấn trên các khía cạnh xã hội của biến đổi môi trường và chính sách phản ứng trước biến đổi đó.

Tại diễn đàn, đại diện các quốc gia trong khối ASEAN cũng chia sẻ những kinh nghiệm của nước mình trong việc đối phó với sự nghèo đói, thất nghiệp và các vấn đề xã hội nảy sinh sau những trận thiên tai.

Với trình độ phát triển khác nhau và nguồn lực của từng nước cũng khác nhau, các nước ASEAN đã có những chiến lược riêng để đối phó với những vấn đề này. Nhưng tựu trung lại, các đại biểu cho rằng, ASEAN cần phối hợp nhiều hơn nữa để tạo ra các cơ chế và chính sách hiệu quả để giải quyết thách thức.

Diễn đàn có sự tham gia của các đoàn đại biểu trong khu vực như Brunei, Indonesia, Malaysia, Myanmar và Việt Nam, do Chính phủ Việt Nam, phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Chương trình Quản lý biến đổi xã hội UNESCO thuộc Ban Khoa học xã hội và nhân văn của UNESCO tổ chức.

Bảo Minh