Chủ tịch nước Trương Tấn Sang thăm cánh đồng mẫu lớn thí điểm tại thành phố Phủ Lý, tỉnh Hà Nam năm 2013
Đặc biệt trong giai đoạn 2011-2014, có nhiều mô hình phát triển sản xuất được triển khai trên diện rộng mang lại hiệu quả kinh tế cho người nông dân hiệu quả cao trong công tác xây dựng nông thôn mới. Năm 2012 - 2013, tỉnh Hà Nam thực hiện chủ trương tích tụ ruộng đất (để làm cánh đồng mẫu lớn và mô hình cây trồng hàng hóa chất lượng cao), Đài KTTV tỉnh Hà Nam đã tham vấn cho tỉnh về khí hậu các vùng để đưa vào quy hoạch phát triển các loại hình sản xuất nông nghiệp, dịch vụ nông nghiệp. Năm 2014, Đài KTTV tỉnh Hà Nam tham gia trực tiếp với địa phương trong triển khai mô hình “Thí điểm dự án cây trồng hàng hóa chất lượng cao”. Đài đã phối hợp với Công ty cổ phần An Phú Hưng (chủ dự án cây trồng hàng hóa ứng dụng công nghệ cao) thực hiện dự án thí điểm tại xã Lam Vân, thành phố Phủ Lý.
Việc tích tụ ruộng đất bước đầu thành công tại tỉnh Hà Nam đã mở ra hướng mới cho phát triển kinh tế nông nghiệp trên địa bàn. Từ thành công này, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã giao cho Công ty cổ Phần An Phú Hưng 50ha đất tại huyện Lý Nhân; giao lần một 28ha tại xã Nhân Khang, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam.
Đài KTTV Hà Nam cũng đã tích cực triển khai dự báo thời tiết 5 ngày, 10 ngày, một tháng và mùa 3 tháng (vụ Đông Xuân 15 ngày và 30 ngày), Vụ Đông Xuân, mùa mưa bão; thời tiết đặc biệt như: những ngày mưa, những ngày nắng, mưa vừa - mưa to, nắng nóng, rét đậm-rét hại, không khí lạnh, bão.... phục vụ cho bà con nông dân.
Đặc biệt, bản tin dự báo 10 ngày đã giúp cho bà con có kế hoạch sản xuất và chăm bón rau màu. Năm 2016, Công ty An Phú Hưng tiếp tục phát triển giai đoạn xây dựng khu Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.
Dự báo thời tiết có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với đời sống và sản xuất. Đối với lĩnh vực nông nghiệp, dự báo thời tiết được coi như là một biện pháp nâng cao hiệu quả sản xuất.. Quá trình sản xuất cần những thông tin dự báo chính xác về khí tượng nông nghiệp. Mục đích để đánh giá khả năng sản xuất sẽ xảy ra dựa trên các thông tin về dự báo thời tiết, nhất là đối với hình thái thời tiết cực đoan có thể gây ra tình trạng hạn hán, bão, lũ, … Những năm gần đây, diễn biến thất thường của thời tiết khiến cho nhu cầu về dự báo khí tượng nông nghiệp ở mức cao hơn. Do vậy, khi xây dựng kế hoạch sản xuất nông nghiệp cho từng vụ, thậm chí là trước khi bắt đầu tổ chức sản xuất, các địa phương đều căn cứ vào thông tin về dự báo thời tiết mang tính chất định hướng để bố trí cơ cấu mùa vụ, cơ cấu giống cây trồng phù hợp. Ví dụ như trong sản xuất vụ mùa, thời tiết diễn biến phức tạp, ảnh hưởng lớn đến sản xuất, ngành nông nghiệp tăng cường phối hợp với Đài KTTV tỉnh Hà Nam cung cấp cho nông dân các thông tin liên quan tới thời điểm bắt đầu mùa mưa, các đợt mưa tập trung trong mùa và lượng mưa so với trung bình nhiều năm ở mức cao hay thấp. Đối với sản xuất vụ đông, những thông tin liên quan đến các đợt rét đậm, rét hại, nhiệt độ trung bình trong từng tháng ….
Đây là những thông tin vô cùng quan trọng để các đơn vị, địa phương bố trí cơ cấu thời vụ, lịch gieo cấy và kế hoạch điều tiết tưới tiêu, phòng chống lụt, úng kịp thời. Nhờ có bản tin sớm về dự báo bão, trước bão số 1 vừa qua, Duy Tiên đã chủ động rút nước đệm trước 3 ngày khi bão đổ bộ. Chủ động điều tiết tưới tiêu đã giúp cho nhiều diện tích lúa mùa trên địa bàn huyện không bị úng ngập, giảm được nhiều chi phí tiêu nước. Có thể nói, đây chỉ là một trong rất nhiều trường hợp cụ thể về chủ động ứng phó với thiên tai đã phát huy được hiệu quả kép.
Dự báo thời tiết xu hướng theo mùa và phục vụ các nhu cầu sản xuất chuyên biệt ngày càng gia tăng. Song đây lại là lĩnh vực còn mới mẻ ở Việt Nam. Các sản phẩm ban đầu của thực nghiệm này đang được quan tâm, nhất là đối với bảo hiểm nông nghiệp, sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.
Tháng 7/2016, Sở NN&PTNT phối hợp với Viện Phát triển công nghệ và Giáo dục giới thiệu công nghệ trạm thời tiết nông nghiệp iMetos- AG. Trạm được đặt tại Đài KTTV tỉnh Hà Nam với mục đích để giới thiệu công nghệ, thiết bị thời tiết thông minh, tính toán khả năng đưa vào thực tiễn phục vụ nhu cầu sản xuất nông nghiệp công nghệ cao của tỉnh, cũng như ứng phó với biến đổi khí hậu và giảm nhẹ thiên tai trong thời gian tới. Trạm thời tiết nông nghiệp iMetos 3.3-AG có thể dùng trong sản xuất nông nghiệp và phục vụ cho các hoạt động của đời sống (sản xuất, du lịch…), đạt độ chính xác cao trong phạm vi bán kính từ 5-25 km cách nơi đặt trạm. Trạm có thể thông báo thời tiết hiện tại về cảm biến gió, bức xạ, ướt lá, độ ẩm, cảnh báo các hiện tượng thời tiết cực đoan. Đài KTTV tỉnh đang thí điểm khai thác thông tin từ trạm thời tiết nông nghiệp iMetos- AG bước đầu tiếp nhận để thí điểm dự báo thời tiết trước nhiều ngày, quan trắc 4 lần/24h. Với thông tin về thời tiết, khí hậu, cung cấp nhiệt độ, nhiệt độ ẩm sương, nhiệt độ điểm sương, gió, dự báo tình hình sâu, bệnh hại cây trồng, lưu trữ dữ liệu trong từng giờ…Thông tin này bước đầu sẽ được thí điểm gửi đến người nông dân nằm trong khu vực quy hoạch để chủ động trong sản xuất, theo dõi thiên địch, sử dụng bẫy côn trùng điện tử, làm việc tự động, tự cảnh báo thời gian, mật độ côn trùng gây hại cây trồng, dùng cho sản xuất cánh đồng mẫu lớn và các trang trại sản xuất hàng hóa việc phối hợp thí điểm này khi thành công sẽ là một bước tiến giúp cho ngành nông nghiệp và chính quyền địa phương đặc biệt người nông dân chủ động trước diễn biến phức tạp của thời tiết, góp phần giảm thiệt hại do thiên tai gây ra, nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp.
Trong 5 năm qua, Đài KTTV tỉnh Hà Nam đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, xác định đúng mục tiêu phấn đấu, hướng đi rõ ràng cụ thể, mạnh dạn đi tắt đón đầu bám sát với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Hà Nam tập trung nâng cao chất lượng các bản tin dự báo thời tiết nguy hiểm, như: rét đậm, dự báo ảnh hưởng của bão và đặc biệt chú ý dự báo định lượng mưa, vì tỉnh Hà Nam là vùng đồng chiêm trũng; tăng cường dự báo hạn dài về xu thế thời tiết vụ Đông và vụ Xuân giúp cho địa phương định hướng, chủ động chọn cơ cấu giống, mùa vụ gieo cấy phù hợp với điều kiện thời tiết đang chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. Các bản tin thời tiết thủy văn, thông tin nhanh, chính xác, tăng cả số lượng và chất lượng bản tin. Công tác dự báo thời tiết, dự báo vụ Đông Xuân ngày càng phải được nâng cao, cần kịp thời chính xác hơn nhằm đáp ứng yêu cầu của tỉnh vì hiện nay tỉnh Hà Nam đang thực hiện tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng công nghiệp và đang thực hiện thí điểm mô hình cánh đồng lớn, mô hình cây trồng hàng hóa chất lượng cao.
Công tác dự báo thời tiết của Đài KTTV tỉnh Hà Nam đã mang lại hiệu quả đáng kể trong công tác phòng chống lụt bão và tìm kiếm cứu nạn, sản xuất nông nghiệp, tưới và tiêu (như dự báo bão số 02 năm 2013, bão số 1 năm 2016), đã giúp địa phương chủ động trong phòng chống góp phần làm lợi cho địa phương hàng tỷ đồng mỗi năm và bước đầu bám sát nhu cầu của xã hội, góp phần thiết thực với địa phương tỉnh Hà Nam trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh xây dựng nông thôn mới văn minh, giàu đẹp.
Phạm Ngọc Bách
