Ảnh minh họa

Ngày 9/8, Phiên họp thứ 54 của Ủy ban Liên chính phủ về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc (IPCC) đã thông qua Bản tóm tắt cho các nhà hoạch định chính sách (SPM) của Nhóm công tác I đóng góp cho Chu kỳ đánh giá thứ sáu (AR6), mang tên “Biến đổi khí hậu 2021: Cơ sở Khoa học Vật lý”.

Báo cáo của Nhóm Công tác I (AR6 WGI) - được hoàn thành và phê duyệt bởi 234 tác giả và 195 chính phủ - là bản cập nhật lớn nhất về tình trạng kiến thức về khoa học khí hậu kể từ khi phát hành AR5 của IPCC vào năm 2014 và Báo cáo đặc biệt 1.5 (SR1 .5).

Báo cáo của WGI xem xét cơ sở vật chất của biến đổi khí hậu trong quá khứ, hiện tại và tương lai. Báo cáo xem xét các vấn đề cơ bản như khí thải do con người gây ra đang dẫn đến những thay đổi cơ bản của hành tinh đối với hệ thống khí hậu. Báo cáo cũng cung cấp cho chúng ta ý tưởng về cách những thay đổi này đã khiến chúng ta phải chịu các tác động khí hậu đã ở mức nóng lên hiện nay, cũng như đánh giá xem những tác động này có thể tồi tệ hơn như thế nào nếu nhiệt độ và lượng khí thải tiếp tục tăng mà không được kiểm soát.

Báo cáo của WGI được công bố sau phiên họp toàn thể dài hai tuần được tổ chức từ ngày 26/7 đến ngày 6/8 năm 2021, trong đó báo cáo được xem xét kỹ lưỡng từng dòng để được các đại diện chính phủ phê duyệt sau các cuộc đối thoại với các tác giả của báo cáo.

Dự thảo cấp một của báo cáo WGI có 23.462 ý kiến đánh giá từ 750 chuyên gia, dự thảo cấp hai nhận được 51.387 ý kiến đánh giá từ các chính phủ và 1.279 chuyên gia, và phiên bản cuối cùng được gửi cho các chính phủ có hơn 3.000 ý kiến từ 47 chính phủ. Hơn 14.000 báo cáo khoa học được tham khảo trong báo cáo lần này.

Các phát hiện chính của báo cáo: Các nhà khoa học không nghi ngờ gì rằng các hoạt động của con người đã làm trái đất ấm lên. Những thay đổi nhanh chóng và phổ biến về khí hậu đã xảy ra và một số tác động hiện đã hiện rõ.

Khoa học tìm nguyên nhân cải tiến đã tìm thấy bằng chứng về tác động của con người trong toàn bộ hệ thống khí hậu, lượng khí thải do con người gây ra hiện là nguyên nhân khiến cho hành tinh bị thay đổi và kém ổn định hơn.

Trái đất sẽ ấm lên 1,5° C trong tất cả các kịch bản. Trong lộ trình phát thải tham vọng nhất, trái đất sẽ nóng lên 1,5° C vào những năm 2030, và vượt quá mức 1,6° C, và nhiệt độ giảm trở lại xuống 1,4° C vào cuối thế kỷ này.

Các nhà khoa học nêu bật sự cần thiết phải xử lý các loại khí nhà kính khác ngoài khí CO2 trong thời gian tới, việc phát thải khí mê-tan - một loại khí nhà kính mạnh - đang được đặc biệt quan tâm.

Thế giới tự nhiên sẽ bị hủy hoại nếu trái đất tiếp tục ấm lên, và do đó, các hệ sinh thái trên đất liền và đại dương ít có khả năng giúp chúng ta giải quyết thách thức về khí hậu.

Các nhà hoạch định chính sách cần thực hiện các kế hoạch hướng đến phát thải bằng không nếu chúng ta muốn trái đất ngừng nóng lên. Loại bỏ CO2 là một công cụ quan trọng, nhưng một công cụ sẽ chỉ hữu ích khi đi kèm với việc giảm phát thải nhanh và sâu.

Các ước tính về ngân sách carbon còn lại — một cách đơn giản để đánh giá thêm bao nhiêu CO2 có thể được thải ra — đã được cải thiện so với các báo cáo trước đó, nhưng ngân sách carbon nhìn chung vẫn không thay đổi.

Các nhà khoa học cho biết rõ ràng rằng biến đổi khí hậu là do chúng ta gây ra. Ảnh hưởng của con người đã làm hệ thống khí hậu ấm lên, và những thay đổi trên diện rộng và nhanh chóng trong hệ thống khí hậu đã xảy ra.

Bà Christiana Figueres, Đối tác sáng lập tổ chức Global Optimism & cựu Thư ký Điều hành, Công ước Liên hợp quốc về Biến đổi Khí hậu: "Báo cáo này là một lời nhắc nhở khác rằng chúng ta cần đẩy nhanh các nỗ lực toàn cầu nhằm loại bỏ nhiên liệu hóa thạch và chuyển sang một mô hình tăng trưởng xanh hơn, sạch hơn. Chúng ta có một kế hoạch - nó được gọi là Thỏa thuận Paris. Chúng ta có thể thực hiện được mọi thức nhằm tránh những tác động theo cấp số nhân của biến đổi khí hậu. Nhưng điều đó phụ thuộc vào các giải pháp được thực hiện nhanh hơn theo cấp số nhân so với các tác động và đi đúng hướng để giảm một nửa lượng khí thải toàn cầu vào năm 2030. COP26 sẽ là khoảnh khắc của sự thật."

Giáo sư Saleemul Huq- Giám đốc Trung tâm Quốc tế về Biến đổi Khí hậu và Phát triển (ICCCAD) và Phó Giám đốc cấp cao Viện Môi trường và Phát triển Quốc tế (IIED), phát biểu: “Báo cáo mới của IPCC không phải là một cuộc diễn tập mà là lời cảnh báo cuối cùng rằng bong bóng của  những lời hứa suông sắp vỡ. Các quốc gia G20 cần nhanh chóng chuyển đổi cơ cấu và lần này tuân theo cam kết đưa ra các chính sách đảm bảo rằng trái đất của chúng ta không nóng lên quá 1,5° C vào cuối thế kỷ này. Sẽ là một sự tự sát và không hợp lý về mặt kinh tế nếu cứ trì hoãn. Phương hướng hành động đã quá rõ ràng."

Mark Carney, Đặc phái viên Liên hợp quốc về Hành động Khí hậu và Tài chính, phát biểu: “Đánh giá của IPCC là rất quan trọng để hiểu được quy mô của cuộc khủng hoảng khí hậu, chính sách và các phản ứng chiến lược cần thiết để giải quyết cuộc khủng hoảng này. Tham vọng của các quyết định về chính sách, kinh doanh và tài chính này phải dựa trên cơ sở khoa học, bao gồm cả thực tế về việc ngân sách carbon đang giảm nhanh chóng của thế giới và những rủi ro thực tế đang gia tăng nhanh chóng đối với con người và hành tinh. Báo cáo IPCC là tài liệu bắt buộc phải đọc đối với các ban lãnh đạo và cần thiết phải thực hiện các hành động chiến lược ngay lập tức để giảm bớt tác động của cuộc khủng hoảng khí hậu.”

Sonam P Wangdi của Bhutan, Chủ tịch Nhóm các nước kém phát triển tại Hội nghị thượng đỉnh Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu COP26, phát biểu: “Chuông báo động đang reo; Tôi hy vọng mọi người đang lắng nghe. Chúng ta cần chứng kiến các nước phát triển và các nước phát thải lớn đi đầu và cắt giảm lượng khí thải, và chúng ta cần sự đảm bảo rằng điều này sẽ diễn ra một cách khẩn cấp. Các Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) đầy tham vọng hơn nhằm thu hẹp khoảng cách phát thải phải được đệ trình trước khi diễn ra COP26. Các nước G20 đã thực hiện cam kết này, bây giờ họ phải thực hiện.

Nộp lại cùng một NDC là chưa đủ - rõ ràng chúng ta cần các mục tiêu giảm phát thải mạnh mẽ hơn cho năm 2030. Chúng ta thực sự đã hết thời gian. Biến đổi khí hậu đang gây tổn hại nặng nề nhất đến các quốc gia và cộng đồng của chúng ta. Tuy đã muộn rồi nhưng trước COP26, các nước phát triển phải thực hiện cam kết đã kéo dài hàng thập kỷ là cung cấp 100 tỷ đô la hàng năm và tiếp tục tăng theo nhu cầu của các quốc gia đang phải đối mặt với tác động của cuộc khủng hoảng khí hậu”./.

Mạnh Hùng