Ngày quốc tế bảo vệ tầng ô-dôn được tổ chức vào ngày 16/9 hằng năm nhằm tăng cường sự hiểu biết về Nghị định thư Montreal, nâng cao nhận thức và truyền tải các thông điệp về bảo vệ tầng ô-dôn tới các cấp, các ngành, cộng đồng và toàn xã hội. Với chủ đề “Nghị định thư Montreal: Làm mát thế giới, bảo quản thực phẩm và vắc-xin”, Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp với các bên liên quan tổ chức kỷ niệm Ngày quốc tế bảo vệ tầng ô-dôn năm 2021 để nêu bật tầm quan trọng của việc bảo vệ tầng ô-dôn giúp làm chậm lại quá trình biến đổi khí hậu, nâng cao hiệu quả năng lượng trong lĩnh vực làm mát, đảm bảo an ninh lương thực và bảo quản vắc-xin.
Sự ra đời của Bản sửa đổi, bổ sung Kigali thuộc Nghị định thư Montreal cùng với lộ trình loại trừ dần các chất hydrofluorocarbon (HFC) mang lại nhiều lợi ích về khí hậu. Mặc dù HFC không phá huỷ tầng ô-dôn, nhưng những môi chất lạnh này là các khí nhà kính mạnh. Việc giảm sử dụng các chất HFC sẽ tránh được sự gia tăng 0,4°C nhiệt độ toàn cầu vào cuối thế kỷ này trong khi vẫn tiếp tục bảo vệ tầng ô-dôn. Bản sửa đổi, bổ sung Kigali cũng tạo cơ hội để nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng trong lĩnh vực làm mát, quản lý loại trừ các chất HFC. Các công nghệ thay thế HFC mang lại cơ hội tạo ra hệ thống điều hòa không khí và các thiết bị làm lạnh tiết kiệm điện năng hơn, cho phép mở rộng hệ thống làm mát phục vụ con người và nâng cao hiệu quả hoạt động của chuỗi cung ứng lạnh mà không làm gia tăng các tác động đến khí hậu. Sự kết hợp của việc giảm tiêu thụ HFC và nâng cao hiệu quả của chuỗi cung ứng lạnh, đặc biệt là ở các nền kinh tế đang phát triển, cũng sẽ giúp tránh được sự lãng phí về thực phẩm.
Khoảng một phần ba tổng lượng thực phẩm được sản xuất trên toàn cầu cho con người bị thất thoát hoặc lãng phí mỗi năm, phần lớn là do không được tiếp cận với các chuỗi cung ứng lạnh. Lượng thực phẩm thất thoát và lãng phí lên tới hàng tỷ đô la Mỹ một năm; không chỉ lãng phí tài nguyên quý giá như đất đai, nước và năng lượng, đồng thời cũng ước tính tạo ra 8% tổng lượng phát thải khí nhà kính mỗi năm trên toàn cầu. Bằng cách phát triển các giải pháp về chuỗi cung ứng lạnh hiệu quả hơn, thân thiện hơn với khí hậu, chi phí đầu tư thấp và dễ vận hành, các chuỗi cung ứng lạnh sẽ trở nên hiệu quả và phổ biến rộng rãi. Điều này sẽ giúp cho người nông dân, các nhà cung cấp dược phẩm tiếp cận với các kho chứa làm lạnh sơ bộ, bảo quản lạnh và vận chuyển lạnh - đảm bảo các sản phẩm như thực phẩm và vắc-xin phòng chống dịch bệnh đến tay mọi người trong điều kiện an toàn và tốt nhất.
Trong nhiều năm qua, Việt Nam và cộng đồng quốc tế đã chung tay nỗ lực bảo vệ tầng ô-dôn, kiểm soát và loại bỏ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn. Việt Nam đã dần loại bỏ hoàn toàn các chất làm suy giảm tầng ô-dôn: loại trừ hoàn toàn tiêu thụ các chất CFC, Halon và CTC từ ngày 01/01/ 2010; cấm sử dụng Methyl bromide không phục vụ kiểm dịch và khử trùng hàng xuất khẩu, loại trừ hoàn toàn tiêu thụ HCFC-141b nguyên chất được sử dụng trong sản xuất xốp từ 01/10/2015, qua đó đã đáp ứng nghĩa vụ loại trừ được 10% mức tiêu thụ cơ sở các chất HCFC theo lộ trình. Trong giai đoạn 2020-2025, Việt Nam cần thực hiện loại trừ 35% mức tiêu thụ cơ sở các chất HCFC (tương đương với hạn ngạch nhập khẩu các chất HCFC chỉ còn 2.600 tấn, giảm 1.000 tấn so với giai đoạn trước); giảm dần trong giai đoạn sau đó cho đến khi chấm dứt nhập khẩu các chất HCFC vào năm 2040. Tháng 9 năm 2019, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 64/NQ-CP chính thức phê duyệt Bản sửa đổi, bổ sung Kigali thuộc Nghị định thư Montreal về các chất làm suy giảm tầng ô-dôn. Theo đó, Việt Nam đặt ra lộ trình quản lý, cắt giảm các chất HFC trong giai đoạn từ năm 2024 đến năm 2045. Mức tiêu thụ cơ sở các chất HFC được xác định căn cứ trên lượng tiêu thụ trung bình của 03 năm 2020, 2021, 2022.
Một trong những bước tiến mạnh mẽ trong công tác quản lý bảo vệ tầng ô-dôn là việc luật hóa các quy định về bảo vệ tầng ô-dôn nêu tại Điều 92 Luật bảo vệ môi trường năm 2020 và quy định chi tiết tại các văn bản hướng dẫn thi hành Luật dự kiến có hiệu lực từ ngày 01/01/2022. Dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn quy định đối tượng và các nội dung cơ bản về lộ trình quản lý, loại trừ các chất theo trách nhiệm và nghĩa vụ của Việt Nam thực hiện Nghị định thư Montreal; trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan đến các chất được kiểm soát. Bên cạnh đó, các nguyên tắc quản lý và sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước trong quản lý các chất được kiểm soát được cụ thể hóa theo hướng giảm tối đa thủ tục hành chính cho doanh nghiệp. Việc triển khai Nghị định thư Montreal tại Việt Nam sẽ đồng bộ, hiệu quả hơn nữa khi Nghị định quy định về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn được ban hành. Theo kế hoạch, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã xây dựng các dự thảo Nghị định và Thông tư quy định chi tiết để cùng có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2022, bảo đảm Luật và các văn bản quy định chi tiết song hành đi vào cuộc sống.
Hưởng ứng lời kêu gọi của Cơ quan ô-dôn khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, nhân dịp Ngày quốc tế bảo vệ tầng ô dôn 16/9 năm nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường phát động cuộc thi sáng tác nghệ thuật trong nước và tham gia cuộc thi khu vực Châu Á - Thái Bình Dương với chủ đề “Bảo vệ tầng ô-dôn để bảo vệ khí hậu trái đất” nhằm nêu bật mối liên hệ giữa việc bảo vệ tầng ô-dôn và biến đổi khí hậu, ghi nhận những thành tựu đạt được của Nghị định thư Montreal trong nhiều năm qua; đồng thời thông qua đó nâng cao nhận thức và tìm kiếm ủng hộ của cộng đồng trong việc giảm thiểu sử dụng các chất làm suy giảm tầng ô-dôn (ODS) và loại trừ dần các chất HFC.
Cùng với đó, một số các hoạt động truyền thông khác nhân dịp 16/9/2021 được triển khai: thực hiện phóng sự về 02 năm thực hiện dự án Kế hoạch quản lý loại trừ các chất HCFC của Việt Nam giai đoạn II; phát hành số báo chuyên đề về bảo vệ tầng ô-dôn; phổ biến “Sổ tay hướng dẫn nguyên tắc thực hành tốt trong sửa chữa, bảo dưỡng thiết bị sử dụng môi chất lạnh HCFC và môi chất lạnh thay thế” và “Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 13334:2021 về xốp cách nhiệt polyuretan (PU) sử dụng chất trợ nở dễ cháy - Yêu cầu về an toàn trong sản xuất”./.
Thông tin về Ngày quốc tế bảo vệ tầng ô-dôn năm 2021: “Nghị định thư Montreal: Làm mát thế giới, bảo quản thực phẩm và vắc-xin”
có thể tải tại đây hoặc theo mã QR.
Thông tin liên hệ: Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Tài nguyên và Môi trường; điện thoại: 02437759585; E-mail: vietnamozone@monre.gov.vn.
0243 7759585
